Quản lý lưu lượng hàng hóa dịch vụ xuất nhập khẩu qua cảng Cát Lái, Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 được Tổng cục Hải quan trang bị cho 3 máy soi container hàng hóa, trong đó có một máy soi cố định do Nhật Bản tài trợ. Chi cục trưởng Phan Minh Lê cho biết, trung bình mỗi ngày đơn vị thực hiện soi chiếu khoảng 80 container hàng hóa, kiểm thủ công 220 container/ngày.

Với công suất phục vụ bốc xếp của cảng, cũng như mặt bằng soi chiếu, công suất tối đa hiện nay Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 có thể soi chiếu container hàng hóa tại cảng Cát Lái trên dưới 120 container/ngày. Bởi vì, trên thực tế theo quy trình bốc xếp hàng hóa hiện nay, hàng bốc vào bãi trung tâm, sau đó mới được điều chuyển đi các bộ phận để thực hiện kiểm tra theo tiêu chí đã được phân luồng.

Thực hiện chỉ đạo của lãnh đạo Cục Hải quan TP. HCM và Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc về việc nâng cao hiệu quả của máy soi container hàng hóa, Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 đã điều chỉnh chuyển một số container hàng hóa thuộc luồng Đỏ để kiểm tra bằng máy soi. Bên cạnh đó, trong quá trình kiểm tra thủ công, nếu có thể kiểm tra bằng máy soi thì lại tiếp tục chuyển qua máy soi, nên hiện nay mỗi ngày đơn vị thực hiện soi chiếu khoảng 120 container.

Một thực tế hiện nay, do các doanh nghiệp kinh doanh cảng thu phí đối với việc bốc, kéo container qua máy soi cao hơn so với chi phí đưa vào bãi kiểm tra thủ công nên một số doanh nghiệp còn e ngại. Ông Nguyễn Văn Phước, Phó Chi cục trưởng Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 4 cho biết, hiện nay chi phí bốc, kéo container qua máy soi container tại cảng Phước Long- Thủ Đức đang ở mức cao nhất là 2,5 triệu đồng/container. Do cảng ICD 1 và 2 nằm ở 2 trục đường khác nhau, nên các công ty dịch vụ hải quan phải thuê xe kéo container đi đường vòng cung để đến bãi soi chiếu, tốn nhiều chi phí.

Theo Cục Hải quan TP.HCM, các máy soi container hàng hóa được trang bị tại đơn vị đều có công suất thiết kế soi chiếu trên 200 container/ngày. Tuy nhiên, trên thực tế, việc soi chiếu hàng hóa phụ thuộc rất nhiều vào các yếu tố, như: Mặt hàng, kho bãi, năng lực bốc xếp, vận chuyển của DN khai thác cảng, nghiệp vụ phân tích hình ảnh soi chiếu… nên hiện tại các đơn vị Hải quan cửa khẩu chưa khai thác hết công suất của máy soi.

Bên cạnh đó, do đặc thù của một số cảng, đơn vị kinh doanh cảng thu phí vận chuyển container từ bãi xếp hàng qua khu vực máy soi khá cao, nên một số DN than phiền về mức phí cao, không muốn kiểm tra hàng hóa qua máy soi. Hiện nay, trung bình một tuần Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 1 kiểm tra qua máy soi 491 container/199 tờ khai NK; Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 3 thực hiện việc soi chiếu 101 container/49 tờ khai và Chi cục Hải quan cảng Sài Gòn khu vực 4 thực hiện soi chiếu 27container/21 tờ khai.

Trong buổi làm việc mới đây với Cục Hải quan TP.HCM, Tổng cục trưởng Tổng cục Hải quan Nguyễn Ngọc Túc cho rằng, tỷ lệ kiểm tra hàng hóa qua máy soi tại các cửa khẩu cảng biển còn thấp, cần tăng tỷ lệ, nhằm rút ngắn thời gian kiểm tra hàng hóa của DN, thông quan hàng hóa nhanh chóng. Mục đích trang bị máy soi container là công cụ phục vụ cho công chức kiểm hóa. Trước mắt, phân tích kỹ số lượng hàng hóa đang phải kiểm tra thực tế hiện nay để phân loại những mặt hàng thay vì mở kiểm tra thủ công có thể qua máy soi để rút ngắn thời gian thông quan.

Để phát huy hiệu quả của máy soi, cũng như rút ngắn thời gian thông quan hàng hóa, đảm bảo công tác quản lý, Cục Hải quan TP.HCM đã và đang xây dựng các địa điểm kiểm tra hàng hóa tập trung, gắn với những thiết bị hiện đại như máy soi container hàng hóa, nhằm giúp thông quan nhanh, giảm chi phí lưu kho bãi của DN, đồng thời hỗ trợ hiệu quả cho cơ quan Hải quan trong công tác phòng chống buôn lậu.

Về lâu dài, theo ông Nguyễn Hữu Nghiệp, Phó Cục trưởng Cục Hải quan TP. HCM, để phát huy hơn nữa hiệu quả của máy soi, tiết kiệm chi phí cho DN, cơ quan Hải quan nên thực hiện phân tích hàng hóa qua thông tin khai báo trên E-manifest của DN và thực hiện việc soi chiếu hàng hóa ngay từ đầu cầu cảng khi tiến hành bốc xếp hàng hóa từ tàu lên bãi chứa hàng. Nếu container nào có nghi vấn thì chuyển kiểm tra bằng phương pháp thủ công.